Babil Sanatı – Babilde Mimari, Heykel ve Kabartma Sanatı

Babil Devleti MÖ 1 900’lerde Samilerin bir kolu olan Amurrular tarafından kurulmuştur. Güney Mezopotamya’da uzun süre varlığını sürdüren Babil; Eski, Orta ve Yeni Babil Krallıkları olmak üzere üç siyasi döneme ayrılır. Babil adı, hem başkentlerinin hem de krallığın adıdır. Eski Babil Krallığı’nın en önemli kralı olan Hammurabi ceza, mülkiyet, ticaret ve toplumsal yaşamla ilgili döneminin en gelişmiş kanunlarını yapmıştır.

I. Babil Devleti’nin Hititler tarafından yıkılmasından sonra MÖ 612’de II. Babil Devleti kurulmuş ve bu devlet MÖ 539’da Persler tarafından ortadan kaldırılmıştır. Genellikle Sümerlerin etkisi altında kalan Babiller, mimari açıdan Mezopotamya’nın en gelişmiş uygarlığını oluşturmanın yanında tıp ve astronomi alanlarında da önemli gelişmeler göstermişlerdir.

Babilde Mimari

Tören yolu mozaiklerinde hayvan figürü
Tören yolu mozaiklerinde hayvan figürü

Babil Krallığı’nın başkenti olan ve ortasından Fırat Nehri geçen Babil kenti iki sıra surla çevrilmiştir. Babil Krallığı’na ait en güzel saray, tapınak ve kabartma örnekleri bu şehirdedir. Egemen­liklerini görkemli yapılarla yüceltmek isteyen Babil kralları, saray­larını Mezopotamya uygarlıklarına ait diğer saraylardan daha büyük, sırlı tuğla bezemeli ve renkli mozaikler kullanılarak yaptırmıştır. Saraylar bu dönemde artık merkezi bir avlu etrafında kümelenmiş birçok binadan oluş­maktadır. Saray duvarları taç giyme törenleri, boğa, aslan gibi hayvanları ve hayalî canavarları tasvir eden fresklerle kaplıdır.

İştar Kapısı ve tören yolu mozaikleri
İştar Kapısı ve tören yolu mozaikleri

Babil saraylarının en güzel örneklerinden biri II. Nebukadnezzar’ın İştar Kapısı ile ünlü sarayıdır. İştar Kapısı’ndan girdikten sonra tören yolu ile Babil’in resmî tanrısı Marduk Tapınağı’na ulaşılmaktadır. Marduk Tapınağı, yedi katlı, üst katına rampa ile ulaşılan doksan metre yüksekliğinde bir ziggurattır. Bu tapınağın kuzeyinde ise Babil Kulesi olarak adlandırılan ziggurat yer almaktadır. Kentin kuzeyinde bulunan saray, avlu çevresinde sıralanmış salonlar ve teraslardan oluşmaktadır.

Tören yolu mozaiklerinde boğa figürü
Tören yolu mozaiklerinde boğa figürü

Babilde Heykel ve Kabartma Sanatı

Babil Dönemi’nden kalan kabartma ve heykellerde çok az insan figürü yer almaktadır. Çünkü bu dönemde sanat eserlerinde çeşitli renkteki sırlı tuğladan yapılan mozaiklerle süsleme tekniği ön plana çıkmıştır. Derin­liğin fazla olduğu kabartmalarda ise Tanrı Marduk, kral, aslan, koç gibi figürler yoğunluktadır.

Bu kabartmaların en güzel örnekleri İştar’da görülmektedir. Pişmiş toprak, sırlı ve kabartmalı tuğlaların birleştirilmesinden oluşan İştar Kapısı, koyu mavi çiniler üzerine aslan, boğa ve ejder kabartmaları ile süslenmiştir. İştar kapısından girdikten sonra geçilen tören caddesinin her iki tarafındaki duvarların alt kısımları aslan, boğa ve silahlı asker figürlerinin bulunduğu şerit hâlinde çini ile kaplan­mıştır.

Hammurabi Steli
Hammurabi Steli

Koyu mavi çini üzerine açık mavi ve sarı renkli kabartmalar yerleştirilmiştir. Rekonstrüksiyonu (canlandırma) hâlen Berlin Müze­sinde olan bu cadde, Babil sanatının bütün inceliklerini göstermektedir. Babil heykel ve kabartma sanatının önemli örneklerinden birisi Hammurabi Steli’dir.

İki metreden fazla yüksekliğe ve silindirik görün­tüye sahip bazalt taşından yapılmış bu stelin en üstünde Hammurabi, yasaları yapmak için Güneş tanrısından emir alırken tasvir edilmiştir. Hammurabi Kanunları’nın yazılı olduğu stel, Louvre (Luur) Müzesinde sergilenmektedir.

Yorum yapın