Bireyin yaşına bağlı olmadan son yıllarda en sık görülen dolaşım rahatsızlıklarından biri embolidir. Emboli, damarlardaki kan akışını engelleyerek beyin, kalp gibi hayati önem taşıyan organlara zararlar verebilir.
| Bilgi Notu Emboli: Bir kan damarı içinde gaz, sıvı veya katı maddelerin oluşturduğu serbest dolaşan topak veya anormal pıhtılara emboli denir. |
Ateroskleroz, kan damar duvarında çeşitli nedenlerle meydana gelen kalınlaşma ve sertleşme şeklinde ortaya çıkan bir hastalıktır. Zamanla kolesterol ve lipitlerin birikmesi ve bunların üzerine de kalsiyum tuzlarının çökmesiyle damar sertliği meydana gelir. Damar sertliğinde vücudun ısı düzenini sağlayan homeostatik hareketler gerçekleştirilemez.
Yani sertleşen damar içinden geçen kanın sıcaklığı fazla ise damar bunu hissedemediğinden genişleyip vücudun ısısının ayarlanmasına katkıda bulunamaz veya içinden geçen kanın sıcaklığı düşükse damar bunu hissedemez ve buna bağlı olarak damar büzüşemez. Bu nedenlerle sertleşmiş damar vücudun ısısının korunmasına ve homeostaziye katkıda bulunamaz. Ayrıca damar çeperinde biriken yağ ve kireç, em- boliye sebep olabilir.
Hipertansiyonla birlikte başa giden damarlarda ateroskleroz meydana gelirse beyinde oksijen yokluğu nedeniyle kalıcı hasara (örneğin felce) yol açabilir. Dil altından verilen pıhtı çözücü ilaçların hemen kullanılması, kalp krizi ve inmenin (felcin) zararlarını azaltabilir.
Varis, hareketsiz yaşam tarzı ve genetik yatkınlık sonucunda toplardamar içindeki kapakçıkların bozulmasıyla oluşan bir damar hastalığıdır. Çoğunlukla gebelikte ve uzun süre ayakta durma sonucunda, alt bacak toplardamarları içindeki yarım ay kapakçıklarında fazla basıncın etkisiyle bozulma meydana gelir.
Bu basınç, ödeme neden olur. Ödem, besin maddelerinin kas ve deri hücrelerine difüzyonunu önlediği için kas ağrıları ve kaslarda zayıflama ortaya çıkar. Deri altında balon şeklinde toplardamar şişlikleri gözlenir. Bacakların en az kalp seviyesine yükseltilmesi, bandajla sıkıca sarılması ve varis çorabı giyilmesi, varis ve ödem oluşumunu önleyebilir.
Şehir hayatı, gelecek kaygısı, sağlıksız beslenme alışkanlıkları gibi sebeplerle artık her yaşta görülen bir diğer hastalık da hipertansiyondur. Hipertansiyon heyecan, korku gibi durumlar, genetik yatkınlık, gebelik dönemi ve böbrek fonksiyonlarındaki bozulmalar gibi sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Kalp krizi, inme (felç) gibi sağlık sorunlarına zemin hazırlar. Yeterli ve dengeli beslenme, düzenli egzersiz yapma ve ilaç tedavisiyle kontrol altına alınabilir.
| Bilgi Notu Hipertansiyon: Hipertansiyon kan basıncının normal seviyenin üstünde olması durumudur. Yetişkinlerde, sis- tolik basıncın 140 mm Hg; diastolik basıncın 90 mm Hg üzerinde olması yüksek tansiyon olarak tanımlanır. |
Kangren; vücudun herhangi bir bölgesini besleyen atardamarın, o bölgeye kan getirememesi sonucu besin ve oksijensiz kalan bölgenin fonksiyonlarını yitirmesidir.
Sigara ve alkol kullanımı, düzensiz beslenme, hareketsiz yaşam tarzı, aşırı stres ve yorgunluk, kemik kırıklarının neden olduğu doku zedelenmeleri dolaşım bozukluklarına neden olur.
Yüksek tansiyon, koroner damar rahatsızlıkları, kalp krizi, kangren gibi dolaşım sistemi rahatsızlıklarından korunmak, tedavilerini kolaylaştırıp maliyetini azaltmak ve yaşam kalitesini yükseltmek için sağlıklı dolaşım sistemine ihtiyaç vardır. Bunun için kan basıncı, kan şekeri ve kandaki kolesterol seviyeleri düzenli olarak kontrol edilmelidir. Bireyin günlük beslenmesinde bitkisel gıda çeşitleri artırılıp hayvansal gıdalar azaltılmalıdır.
Uzun süre soğukta kalmak da damar çeperlerini zedeleyerek kangrenleşmeye neden olduğundan dondurucu soğuklarda gerekli önlemler alınmalıdır. Soğuk hava, kalp krizi gibi diğer bazı dolaşım sistemi rahatsızlıklarını da tetiklemektedir. Tüm bu sağlık sorunlarına karşı düzenli egzersiz, yeterli ve dengeli beslenme, stresten uzak yaşam ortamı sağlanması koruyucu önlemlerdendir.