Canlılar için yaşlanmak doğal bir süreçtir. Yeterince uzun yaşayan herkes, kaçınılmaz olarak yaşlanır. Yaşlanmak biyolojik bir olay olduğu kadar bilginin, tecrübenin, yaratıcılığın, düşünmenin, kavrayışın ve daha birçok yeteneğin en ileri noktaya ulaşmasını da ifade eder.
Fakat ileri yaşlılıkla birlikte işler tersine dönmeye başlar. İleri yaşlılıkta beyin, göz, kulak, dil, omurga gibi organlarda işlev kaybı ortaya çıkar; hatta bazen bir ya da birçok organ, işlevini tümüyle yitirir. Böyle bir durumda insan, organları olmayan ya da çalışmayan engelliler gibi kısmen veya tümüyle başkalarının yardımına, bakımına ve ilgisine muhtaç hâle gelir. Bu yüzden ileri yaşlılık, insanın bebeklik çağını andırır; çoğu zaman ileri yaşlılıkta insan yalnız, bakıma muhtaç, savunmasız ve çaresiz olur.
Üstte, yaşlıların yaşamlarını, geçip giden hayat hikâyelerini konu edinen “Ömür Dediğin” adlı belgeselde kendisine yöneltilen soruları yanıtlayan 88 yaşındaki Emine Candan’ın fotoğrafı yer almaktadır.
Emine Teyze, yaşlılığın başına açtığı dertleri arka arkaya sıralar: “Ölüveririm sabaha diyorsun, bekliyorsun… Sabah oluyor. Bakıyorsun, bugün yine sağım…” Kısa bir sessizlikten sonra devam eder Emine Teyze: “Zor çocuğum zor… Yalnızlık çok zor…” (Görsel: Emine Candan’ın “Ömür Dediğin” adlı belgeseldeki bir görüntüsü, 2011).
Çevremizdeki herkesin aynı fiziksel, zihinsel ve ruhsal donanıma sahip olmadığını çok erken yaşlarda fark ederiz. Farklılıkların bir kısmı, avantaj değil, dezavantaj olarak değerlendirilir. Çünkü dezavantajlılar, diğerlerine göre, hayatın her alanında daha pasif veya yetersiz kalırlar.
Diğer insanlar gibi dezavantajlıların da toplumun bir parçası olma, başkalarıyla birlikte bir iş başarma, çarşıya – pazara çıkma, seyahat etme, kültürel, bilimsel ve sanatsal faaliyetlerde bulunma, bir aile kurma, kendisine eşit muamelede bulunulmasını isteme, spor yapma gibi hak ve özgürlükleri vardır. Peki, gerçekte durum öyle midir?