Eşeysiz Üreme Nedir? Bölünerek Üreme ve Tomurcuklanma Nedir Nasıl Olur?

Ana canlının döllenme olmaksızın yeni bireyler oluşturmasına eşeysiz üreme denir. Eşeysiz üre­meyle oluşan yeni canlılar, birbiriyle ve ana canlıyla aynı genetik özelliklere sahiptir. Mutasyon gerçekleşmediği sürece kalıtsal çeşitlilik sağlanmaz. Eşeysiz üreme canlıların uygun ortamlara dağılıp hızla çoğalmasını sağlar. Çevre koşulları değişmediği sürece çevreye uyum sağlamış bireyler oluşur. Ancak kural olarak eşeysiz üremede kalıtsal çeşitlilik olmadığı için değişen ortam şartlarına uyum güçleşir.

Eşeysiz üremenin temeli mitoza dayanır. Tek bir ata canlının olması yeterlidir. Çoğalma hızı yüksektir. Kısa sürede çok sayıda yavru bireyler oluşur. Eşeysiz üreme tek hücrelilerin, bitkilerin, mantarların ve hayvanların bazılarında görülür.

Eşeysiz üreme çeşitleri nelerdir?

  • Bölünerek üreme
  • Tomurcuklanma
  • Sporla üreme
  • Rejenerasyon
  • Partenogenez
  • Bitkilerde vejetatif üreme

Bölünerek Üreme Nedir Nasıl Olur?

Bölünerek üreme, prokaryot canlılarda ve ökaryotik tek hücrelilerde görülür. Bölünerek üreme en hızlı üreme tipidir. Birey sayısı geometrik dizi şek­linde (2,4,8,16,32…) artar. Prokaryotlarda bölünerek üreme, mitoz esasına dayanmaz. Çünkü mitoz keli­me anlamı olarak çekirdek bölünmesi demektir. Ata canlı, ikiye bölünerek ürer. Ökaryot tek hücrelilerde, bölünerek üreme mitoz esasına dayanır. Çekirdek ve sitoplazma bölünmesi gerçekleşerek iki yeni hücre oluşur.

Bakterilerde önce DNA kendini eşler ve eşlen­me tamamlandıktan sonra DNA’lar birbirinden ayrı­lır. Hücre zarı içeriye doğru çöker. Sitoplazma ikiye bölünür. Arada hücre duvarı oluşarak bölünmeyle iki yeni bakteri meydana gelir. Uygun ko­şullarda bazı bakteriler yirmi dakikada bir bölünerek çoğalır.

Bakterilerde ikiye bölünmeyle üreme
Bakterilerde ikiye bölünmeyle üreme

Ökaryotik tek hücreliler farklı yönlerde bölünebilir. Paramesyumda enine, öglenada boyuna, amipte ise her yönde ikiye bölünmeyle üreme gerçekleşir.

Amip, paramesyum ve öglenada ikiye bölünme
Amip, paramesyum ve öglenada ikiye bölünme

Tomurcuklanma Nedir Nasıl Olur?

Tomurcuklanmayla üreme tek hücreli bir mantar çeşidi olan bira mayasında ve hayvanlardan hidra mercan gibi canlılarda görülür. Tomurcuklanma, ana bireyin vücudunda mitozla oluşan çıkıntının (tomurcuk) gelişmesiyle yeni bir bireyin oluşmasıdır.

Bira mayasında tomurcuklanma - Hidrada tomurcuklanma
Bira mayasında tomurcuklanma – Hidrada tomurcuklanma

Tomurcuklanma sonucu oluşan yeni bireyler ana bireye bağlı kalarak yaşamını sürdürürse koloni oluşur. Çok hücrelilerde tomurcuklanma sürecinde mitoz ve hücre farklılaşması görülür. Tek hücrelilerde mitoz görülürken hücresel farklılaşma görülmez.

“Eşeysiz Üreme Nedir? Bölünerek Üreme ve Tomurcuklanma Nedir Nasıl Olur?” üzerine bir yorum

Yorum yapın