Frigler, MÖ 1.200’lerde Ege göçleri sırasında Trakya ve Boğazlar üzerinden Anadolu’ya gelmişler, MÖ 8. yüzyılda Kral Midas zamanında Orta Anadolu’da güçlü bir krallık kurmuşlardır. Başkentleri Polatlı (Ankara) yakınlarındaki Gordion’dur. MÖ 700 yıllarına doğru, Kafkaslar üzerinden Anadolu’ya giren Kimmerlerin baskısı sonucu zayıflayan Frigler, Perslerin Anadolu’yu istilası sonucu yıkılmıştır.
Frig Mimarisi
Mimaride özgün eserler veren Frig sanatının ulaştığı ileri seviyeyi gösteren en önemli yerleşim yerleri arasında Gordion, Alacahöyük, Boğazköy, Pazarlı, Eskiyapar gibi şehirler sayılabilir. Gordion’da yapılan kazılarda, surlarla çevrili şehrin doğu yönünde bulunan anıtsal kapı, askerî mimarinin etkileyici bir örneğini oluşturmaktadır.
Kapının devamında bulunan taş kaplamalı meydanın kenarında yer alan yapıların hepsinde önde giriş holü ve bunun arkasındaki büyük salondan oluşan iki odalı megaron plan kullanılmıştır. Temeli taştan olan ve ahşapla desteklenmiş kerpiç duvarlı bu evlerin cepheleri geometrik bezemelerle süslenmiştir.
Bunu biliyor musunuz ?İlk Çağ’da birçok yerleşim yerinde tarih öncesi çağlara ait mağara resimleri bulunmasına rağmen resim sanatı Anadolu’da daha çok küçük eserler üzerinde gelişme göstermiştir. Bu dönemde insanlar Hitit eserlerinde olduğu gibi duvarlar yerine çeşitli kaplar, çanak, çömlek, vazo ve süs eşyaları üzerine gerçekçi bir üslupla resim yapmıştır. Frigler ise pişmiş toprak levhalar üzerine çeşitli hayvan figürleri, savaş resimleri yanında mozaik türü resimler yapmışlardır. |
Frigler yapı malzemesi olarak ahşap, taş, kerpiç ve kamışın yanında kolay işlenen kireç taşı ve kum taşını da kullanmışlardır. Gordion’un çevresindeki surların iç ve dış yüzeylerindeki işlenmiş taş bloklar Friglerin taş duvar işçiliğindeki ileri seviyesini göstermektedir. Frig mimarisinde mezar yapımı önemli bir yere sahiptir.
Tümülüsler, soylular ve yöneticiler için yapılmış mezar anıtlarıdır. Ev biçimli bu ahşap mezar odalarındaki ahşap işçiliği, Friglerin bu alandaki ustalığını sergilemektedir. Mezar odalarına ölünün eşyaları konulduktan sonra üzeri çatı ile kapatılmış ve üstüne toprak yığılmıştır.
Gordion’dan başka en önemli Frig tümülüsleri Kütahya, Afyonkarahisar ve Eskişehir çevresinde görülmektedir. Tümülüslerden başka doğal kaya yüzeylerinin oyulması ile oluşturulan odalardan meydana gelen kaya mezarları da vardır. Bu mezarlar iki eğimli yüzeyden oluşan çatıya sahip olup dikdörtgen şeklindedir.
Frig Heykel ve Kabartma Sanatı
Friglerin taş işçiliğine ait en güzel örnekleri kaya anıtları ve tapınaklarıdır. Frigler de Hititler gibi çok tanrılı inanışa sahipti ve en önemli tanrıçaları Kibele’ydi. Kaya anıtları ve tapınakları Kibele için yapılmış birer ibadet yeri olarak kabul edilmiştir. Frigler diğer uygarlıklardan da etkilenerek özgün bir sanat üslubu oluşturmuştur.
Kabartma ve heykellerde Kibele tasvirleri, Anadolu’da tarih öncesi çağlardan beri var olan ana tanrıça inancının Frigler tarafından da benimsediğini göstermektedir. Kayaların ve mezarların cephelerinde görülen anıtsal ölçekli kabartmalar, ele geçen tanrıça heykelleri ve yapıları süsleyen kabartmalı orthostadlar Frig heykel sanatının bu alanda ulaştığı seviyeyi göstermektedir.
Frig Küçük El Sanatları
Frigler ahşap ve maden işçiliğine büyük önem vermişlerdir. Tümülüslerdeki kazılarda çıkarılan malzemeler Friglerin ahşap ve maden işçiliğinde ulaştıkları seviyeyi göstermektedir.
Kral Midas tümülüsünden çıkarılan masa, iskemle ve mobilya kalıntıları dünyanın en değerli mobilya ürünleri arasında yer almaktadır. Bu mezarda nan bronz kâse, kazan, kemer ve bugünkü çengelli iğnelere benzeyen fibulalar Frig maden işçiliğini yansıtan önemli örneklerdir. Friglerin maden işçiliğindeki becerilerini yansıtan önemli yapılmış dört atlı araba şeklindeki oyuncaktır.
Frigler çanak çömlek yapımına önem vermiş, eserlerde gri ve siyah renkler kullanmışlardır. Geometrik motiflerin yaygın kullanımının yanında geyik, aslan, dağ keçisi, kartal ve boğa gibi hayvan figürleri de kullanılmıştır. Friglerin törenlerde kullandıkları hayvan biçimli kaplar, oluğa benzeyen çok uzun emzikli ve süzgeçli içecek kapları, testiler, kâse ve tabaklar hem boyalı hem de tek renkli olarak yapılmıştır.
Kazılarda sıkça rastlanan hamam tasına benzeyen ortası göbekli içecek kapları da ilk defa Frigler tarafından yapılmıştır. Bu yapıtlar teknik açıdan incelendiğinde, Friglerin çanak çömlek yapımında da üst düzeyde bir tekniğe sahip oldukları anlaşılmaktadır.
Friglerde öne çıkan diğer bir el sanatı da dokumacılıktır. Tapates adı verilen Frigya kilimleri, o dönemin en önemli ticaret malları arasındadır.
- Anadolu Uygarlıkları ve Sanatı
- Hitit Sanatı – Hitit Mimarisi, Heykel ve Kabartma Sanatı, Küçük El Sanatları
- Frig Sanatı – Frig Mimarisi, Heykel ve Kabartma Sanatı, Küçük El Sanatları
- Urartu Sanatı – Urartu Mimarisi, Heykel ve Kabartma Sanatı, Küçük El Sanatları
- Lidya Sanatı – Lidya Mimarisi, Heykel ve Kabartma Sanatı, Küçük El Sanatları
- İlk Çağ Anadolu Uygarlıklarına Ait Sanat Eserlerinin Farklı ve Ortak Özellikleri Tablo Olarak