Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı öncesinde ilk olarak ilişkilerinde inişli çıkışlı bir seyir takip ettiği İngiltere’ye ittifak teklifinde bulunmuştur. Ancak İngiltere, Yakın Doğu’daki çıkarları için Rusya ile ortak hareket etmeye başlamıştır. Gerek Reval Görüşmeleri’nde alınan kararlar gerekse Rusya’nın uygulamak istediği politikaların Osmanlı topraklarından geçmesi, İngiltere’nin Osmanlı Devleti ile ittifakını zora sokmuştur.
BİLİYOR MUSUNUZ?Osmanlı Devlet’i, İngiltere ile ittifak kurmak için teşebbüslere Trablusgarp Savaşı sırasında başlamıştır. Maliye Nazırı Cavid Bey, Winston Churchill’e (Vinstın Çörçil) iki ülke arasında ittifak yapılması konusunda teklifte bulunmuştur. 2 Kasım 1911’de bu teklife cevap veren Dışişleri Bakanı Edward Grey (Edvırd Grey), Osmanlı Devleti ile İtalya arasındaki savaşta İngiltere’nin kesin bir tarafsızlık politikası izleyeceğini bildirmiştir. |
Londra Büyükelçisi Ahmet Tevfik Paşa, 1913’te İngiltere’ye ittifak teklifi yapmıştır. İngiliz Büyükelçisi Sir Louis Mallet (Sör Lui Melıt), Osmanlı Devleti’nin ittifak teklifinde müttefikleri Rusya ve Fransa’nın tavrının önemli olduğunu belirtmiştir. Bu nedenle en iyi yolun Osmanlı Devleti’nin tarafsız bir tutum izlemesi gerektiğini ifade etmiştir. Bu ittifak teşebbüslerinden sonra Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’nın başlamasına kadar İtilaf Devletleri’ne başka bir teklif yapmamıştır.
1914’te Dâhiliye Nazırı Talat Bey, Rus Dışişleri Bakanı Sazanov’a (Sazanof) Rusya’nın ittifakla ilgili ne düşündüğünü sormuştur. Bu teklife prensip olarak sıcak baktığını ancak böylesine önemli bir meselenin ciddi ele alınması gerektiğini belirtmiş ve zaman istemiştir. Ancak iki hafta sonra İstanbul’dan gönderdiği mektupta teklife olumsuz yanıt verilmiştir. Osmanlı Devleti, Almanlarla gizli ittifak antlaşmasını imzaladıktan sonra genel seferberlik ilan edince bundan en çok Ruslar rahatsız olmuştur.
Prusya’ya 1870’te mağlup olan Fransa, I. Dünya Savaşı öncesinde toparlanmış olsa da Almanya’ya karşı kendini emniyette hissetmemiştir. Bu konuda Avrupa’daki dengenin korunması ve Fransa’nın savunma hatlarının güçlendirilmesi gerektiğini isteyen Fransız cumhurbaşkanının, Osmanlı Devleti ile ilgili politikası net olmamıştır.
Bu konuda Fransa ile müttefikleri İngiltere ve Rusya arasında belirli noktalarda çıkarlar çatışmıştır. Bu nedenle bazı devlet adamları, Rusya ile ters düşme pahasına Osmanlı Devleti’nin varlığının sürdürülmesi gerektiğini savunmuştur. Ancak Fransa; İngiltere ve Rusya’ya isteklerini yaptırma konusunda yeteri kadar güçlü olamamıştır.
Osmanlı Devleti; Rusya ve İngiltere’ye karşı Fransa’nın desteğini almaya çalışmıştır. Bu amaçla Cemal Paşa, Fransa-Türkiye Dostluk Cemiyetinin kuruluşuna önderlik etmiş ve 1914’te Fransa’ya gitmiştir. Cemal Paşa Fransa’dan, Osmanlı Devleti’nin İtilaf blokuna alınarak Rusya’dan gelebilecek darbelere karşı korunmasını istemiştir.
Ancak Fransa, ittifak konusunda tek başına bir şey yapamayacağını ve bu konuyu müttefikleriyle de müzakere etmeleri gerektiğini belirterek Cemal Paşa’ya olumsuz yanıt vermiştir. Bu durumda İngiltere, Fransa ve Rusya; Osmanlı Devleti’nin ittifak taleplerinin kabul edilmesine imkân tanımamıştır.
Almanya ile Osmanlı Devleti arasında II. Abdülhamid Dönemi’nden itibaren iyi ilişkiler kurulmuştur. Almanya’nın İstanbul Büyükelçisi Wangenheim (Vangenhaym), Osmanlı ordusunun hiç iyi durumda olmadığını ve Osmanlı Devleti’nin kiminle ittifak yaparsa yapsın ona yük olacağını düşünmüştür.
Wangenheim’ın (Vangenhaym) bu görüşlerine rağmen Alman İmparatoru II. Wilhelm, Balkanlarda Rusya’ya karşı Avusturya’nın her türlü desteğe ihtiyacı olduğunu ve bu nedenle Osmanlı Devleti’nin önemli olduğunu vurgulamıştır.
Sadrazam Said Halim Paşa, 28 Temmuz 1914’te Wangenheim’ı çağırarak Rusya’ya karşı Almanya’yla gizli bir ittifak yapmak istediklerini ve bununla Üçlü İttifak’a dâhil edilmeyi beklediklerini bildirmiştir. Almanya ile Osmanlı Devleti arasında 2 Ağustos 1914’te ittifak antlaşması imzalanmış ve aynı gün Osmanlı Devleti genel seferberlik ilan etmiştir.