İlk Çağ Anadolu Uygarlıklarına Ait Sanat Eserlerinin Farklı ve Ortak Özellikleri
| Kaleler (Mimari) | |
| Ortak Özellikler | Farklı Özellikler |
| İlk Çağ Anadolu uygarlıklarının hepsinde başkentler güçlü surlarla korunmaktadır. Kalelerin içinde tapınaklar, tören odaları ve depolar yer almaktadır. | Hitit kalelerinde bölüm sayısı çok daha fazladır ve bir saray kompleksi görünümündedir. |
| Tapınaklar (Mimari) | |
| Ortak Özellikler | Farklı Özellikler |
| İlk Çağ Anadolu uygarlıklarının hepsinde çok tanrılı inanç sistemi görülür. Bu tanrılar adına yapılmış tapınaklar bütün kültürlerde çok önemlidir. Tapınaklarda tanrı heykellerinin bulunduğu bir kutsal oda, büyük bir avlu, sunak bölümü ve odalar bulunmaktadır. | Hitit tapınaklarında bunlara ek olarak avlunun çevresinde yan odalar ve devlet arşivlerinin saklandığı bölümler bulunmaktadır. |
| Mezarlar (Mimari) | |
| Ortak Özellikler | Farklı Özellikler |
| Frig, Lidya ve Urartu uygarlıklarında mezar odaları ve kaya mezarları çok önemlidir. Mezarlara ölen kişiyle birlikte çok zengin armağanlar konulmaktadır. Urartu ve Lidyalılarda mezar odaları taştan yapılmaktadır. Frig ve Lidyalılarda ise tümülüsler önemli mezar yapılarıdır. | Ölülerini yakarak küllerini çömlekler içinde sakladıkları için Hititlerde anıt mezar mimarisi gelişmemiştir. Friglerde mezar odaları ahşaptan yapılmıştır. Lidya mezar odalarına diğer Anadolu uygarlıklarından farklı olarak giriş koridoru ve kapı vardır. Lidyalılara ait bazı küçük tümülüslerde ceset ahşap bir sandukaya alındıktan sonra mezar teknesi denilen taş sandıklara yerleştirilmiştir. Tümülüslerin üzerindeki toprağın kaymaması için tepenin çevresine duvar örme Lidya mimarisine özgüdür. |
| Sivil Mimari (Mimari) | |
| Ortak Özellikler | Farklı Özellikler |
| Anadolu’daki İlk Çağ uygarlıklarına ait evler taş temel üzerine kerpiç duvarlı olarak yapılmıştır. Frig, Urartu ve Lidya mimarisinde konutlar dikdörtgen planlıdır. | Hititlerde evler genellikle değişmez ve katı planlara sahip değildir. Lidyalıların evlerinde odalar halı ve kilimlerle ayrılmıştır. Urartu mimarisinde baraj ve su kanalları çok önemli yere sahiptir. |
| Heykel ve kabartma | |
| Ortak Özellikler | Farklı Özellikler |
| İlk Çağ Anadolu uygarlıklarının tamamında, tanrıları tasvir eden büyük boyutlu duvar kabartmaları yapılmıştır. Çoğu zaman bu kabartmalarda tanrıların yanında krallara da yer verilmiştir. Kabartma sanatının küçük sanat eserlerinden kabul edilen damga mühürler İlk Çağ Anadolu uygarlıklarının vazgeçilmez ürünleri arasındadır. | Hitit kabartmalarında insan ve aslan karışımı hayali yaratıklar, savaş sahneleri ve kutsal ziyafet sahneleri ile günlük yaşamdan tasvirler yer alırken, Frig ve Lidya kabartmalarında ana tanrıça Kibele figürü ön plana çıkmaktadır. Yine Frig ve Hitit yapılarında sıkça görülen kabartmalı taş bloklar Urartu ve Lidya yapılarında yaygın değildir. Hititlere ait küçük boyutlu heykellerde kuş, boğa, antilop, çift başlı ördek ve aslan tasvirleri diğer Anadolu uygarlıklarından farklı olarak sıkça kullanılmıştır. Geç Hititlerde heykeli oluşturan figürlere duyguları yansıtan ifadeler verilmiştir. |
| Küçük El Sanatları | |
| Ortak Özellikler | Farklı Özellikler |
| İlk Çağ Anadolu uygarlıklarına ait küçük el sanatı eserlerinde genellikle inanç sistemleri kendini göstermektedir. Çeşitli hayvan şekilleri verilmiş törensel kaplar hepsinin ortak özelliğidir. Yapılan çanak çömleklerde geometrik desenlerin yanında sıkça bitki ve hayvan tasvirleri de kullanılmıştır. Kâse, kazan, tabak, testi, kemer, içecek kabı, çengelli iğne ve çeşitli süs eşyaları bu dönemde Anadolu’da sıklıkla görülen küçük el sanatları örnekleridir. | Çeşitli madenlerden yapılan güneş kursları Hititlerin sembolü hâline gelmiştir. Urartularda küçük el sanatlarındaki maden kullanımı yoğunluğu ve işçiliği açık olarak kendini göstermektedir. Friglerde ahşap işçiliği ve dokumacılık ön plana çıkmaktadır. Lidyalılarda ise altın ve gümüş gibi değerli madenlerden yapılmış süs eşyaları ve paralar farklılık yaratmaktadır. Asur etkisindeki hayvan biçimli sütun altlıkları Geç Hititlerin farklılığını ortaya çıkarmaktadır. |
- Anadolu Uygarlıkları ve Sanatı
- Hitit Sanatı – Hitit Mimarisi, Heykel ve Kabartma Sanatı, Küçük El Sanatları
- Frig Sanatı – Frig Mimarisi, Heykel ve Kabartma Sanatı, Küçük El Sanatları
- Urartu Sanatı – Urartu Mimarisi, Heykel ve Kabartma Sanatı, Küçük El Sanatları
- Lidya Sanatı – Lidya Mimarisi, Heykel ve Kabartma Sanatı, Küçük El Sanatları
- İlk Çağ Anadolu Uygarlıklarına Ait Sanat Eserlerinin Farklı ve Ortak Özellikleri Tablo Olarak