Mayoz Nedir? Mayozun Evreleri Nelerdir?

Mayoz, canlıların üreme organlarındaki eşey ana hücrelerinde (üreme ana hücreleri) meydana gelir. Mayoz ve döllenme eşeyli üremenin temelini oluşturur. Mayoz ve eşeyli üreme canlı çeşitliliğini sağlayan olaylardır. Her iki olay da aynı türün bireyleri arasında kalıtsal çeşitliliği (varyasyon) sağlar.

Chihuahua (Çivava)’da kalıtsal çeşitlilik
Chihuahua (Çivava)’da kalıtsal çeşitlilik

Mayoz sonucu oluşan ve döllenme için farklılaşan hücrelere gamet (üreme hücresi) adı verilir. Gametlerin mayozla meydana getirilmesi olayına gametogenez denir. Gametogenez sonucunda olu­şan dişi gamet, yumurta; erkek gamet, sperm adını alır. Mayoz sonunda oluşan yavru hücreler, hem ana hücreden hem de birbirinden farklı kalıtsal özelliklere sahiptir.

Yumurta hücresi ve sperm hücreleri
Yumurta hücresi ve sperm hücreleri

Biri anneden diğeri babadan gelen, şekil ve yapı bakımından birbirine benzeyen kromozomlara homolog kromozomlar denir. Homolog kromozomlar üzerinde genlerin bulunduğu özgün bölgele­re lokus adı verilir. Homolog kromozomların karşılıklı lokuslarında aynı karaktere ait genler bulunur.

Homolog kromozomlar ve kromatitler
Homolog kromozomlar ve kromatitler

Çoğu canlıda üreme organlarındaki eşey ana hücreleri, homolog kromozomları çiftler hâlinde taşır. Bu hücreler diploit hücrelerdir. Diploit hücre 2n ile gösterilir.

Diploit hücre (2n=4 kromozomlu)
Diploit hücre (2n=4 kromozomlu)

Gametler genellikle mayozla oluştuklarından ho­molog kromozomlardan sadece birini taşır. Bir takım kromozom taşıyan hücrelere haploit hücre denir. Haploit hücre n ile gösterilir. Örneğin sağlıklı bir insanın eşey ana hücrelerinin kromozom sayısı 2n = 46’dır. Kromozom sayısı mayoz sonunda yarıya iner. Gametlerin kromozom sayısı n = 23 olur.

Haploit hücre (n=2 kromozomlu)
Haploit hücre (n=2 kromozomlu)

Eşey ana hücreleri, mayoza başlamadan önce mitozda olduğu gibi bir interfaz geçirir. İnterfazda ATP ve protein sentezi gibi metabolik olaylar hızlanır. DNA kendini eşler ve miktarı iki katına çıkar. Hayvan hüc­relerinde sentrozomlar eşlenir.

Hayvan hücresinde interfaz
Hayvan hücresinde interfaz

Mayozun Evreleri Nelerdir?

Mayoz, mayoz I ve mayoz II olmak üzere iki hücre bölünmesinden meydana gelir. Mayoz I’de önce çekirdek ardından sitoplazma bölünür.

Yorum yapın