Mezolitik (Orta Taş) Çağ’da Anadolu’da yaşayan topluluklara ait birçok yerleşim yeri saptanmıştır. Bunların başında Antalya’daki Öküzini ve Belbaşı, Samsun’daki Tekkeköy, Burdur’daki Baradiz Mağaraları ile Şanlıurfa’daki Söğüt Tarlası Höyüğü gelir. Arkeolojik çalışmalar sonucunda mağaralarda ele geçen buluntular, taş ve kemik aletlerin çeşitlendiğini ve daha kullanışlı hâle geldiğini göstermektedir.
Öküzini Mağarası
Karain Mağarası yakınlarındaki Öküzini Mağarası, adını mağaranın duvarına çizilmiş olan öküz resminden almıştır. Mağarada yapılan kazılarda çakmak taşından yapılmış mikrolit (minik taş) aletlerin yanı sıra kemikten yapılmış sivri uçlu “tığ” (çekici) ve “biz” (delici) ler de bulunmuştur. Ayrıca bu mağarada Kalkolitik ve Tunç Çağlarına ait kalıntılar da saptanmıştır.
Belbaşı Mağarası
Antalya Körfezi’nin batı kıyısında ve Antalya’dan 30 km uzaklıkta olan kaya sığınağındaki Belbaşı’nın tarihi yaklaşık MÖ 10 000-9 000 arası olup, avcılık, toplayıcılık evresinin uzun sürdüğü saptanmıştır. Kazılarda çakmak taşından yapılmış mikrolitler bulunmuştur (kazıyıcı, delici, delgi ve iğneler). Duvarlarda Son Yontma Taş Dönemi kaya resimleri geleneğinde yaban keçisi ve benzeri hayvan figürü resimlerine rastlanmıştır.
Tekkeköy Mağaraları
Samsun’a 14 km uzaklıkta bulunan Tekkeköy Mağaraları, Paleolitik ve sonraki dönemlere ait bir yaşam alanıdır. Mağaralar doğal olarak oluşmuş küçük mağaraların oyularak genişletilmesi ile oluşmuştur. MÖ 600000-10000’lere tarihlenen mağaralarda yapılan kazılarda Paleolitik Çağ, Mezolitik Çağ ve Tunç Çağı’na ait buluntular ortaya çıkarılmıştır. Bu mağaralarda yaşayan Paleolitik ve Mezolitik Çağ insanı madeni tanımamış, bütün aletlerini taş, ağaç ve kemikten yapmıştır.
Geçimlerini avcılık ve toplayıcılıkla sağlamışlar, taştan yontmak sureti ile yaptıkları çanak ve çömlek parçaları, el baltaları, mızrak uçları, kesiciler, kazıyıcılar gibi çeşitli aletleri kullanmışlardır.
Söğüt Tarlası Mağarası
Şanlıurfa’nın Bozova ilçesinin 2 km kadar güneybatısında yer alan bir höyüktür. MÖ 10000-8000 arasına tarihlenen buluntular arasında çakmak taşı aletler, delgiler ve çanak çömlekler yer almaktadır. Çanak çömlek buluntuları genelde saman katkılı ve turuncu devetüyü renkli çamurdan, kaba kenarlı ve astar bezemelidir.
Baradiz Mağarası
Anadolu’da Mezolitik Çağ’a ait önemli yaşam alanlarından biri olan Baradiz Mağarası, Burdur Gölü’nün kuzeydoğusunda yer alır. Bu mağarada yapılan kazılarda bulunan mikrolit taş aletler Anadolu’da Mezolitik Dönem’e ait önemli örneklerdendir.
- Tarih Öncesi Çağlar ve Yerleşim Yerleri
- Paleolitik Çağ’da Anadolu – Karain, Beldibi, Yarımburgaz ve Şarklı Keper Mağaraları
- Mezolitik Çağ’da Anadolu – Öküzini, Belbaşı, Tekkeköy, Söğüt Tarlası ve Baradiz Mağaraları
- Neolitik Çağ’da Anadolu – Hallan Çemi Höyüğü, Caferhöyük, Çatalhöyük, Göbeklitepe, Çayönü, Aşıklıhöyük ve Hacılar Mağaraları
- Kalkolitik (Bronz Bakır) Çağ’da Anadolu – Yumuktepe, Alişar Höyüğü, Değirmentepe Höyüğü, Canhasan ve Hacılar
- Maden Çağında Anadolu – Truva (Troya), Alacahöyük, Kültepe ve İkiztepe