Fabrikalarda kadın ve çocukların çalıştırılması

Sanayi Devrimi – Sanayi Devrimi’nin Sonuçları

Sanayi Devrimi, insan ve hayvan gücüne dayalı üretim tarzından, makine gücüne dayalı üretim tarzına geçiştir. Bu üretim tarzı, XVIII. yüzyıl sonunda İngiltere’de ortaya çıkmış ve zamanla Avrupa’nın diğer ülkelerine yayılmıştır.

BİLİYOR MUSUNUZ?

Sanayi Devrimi’nin temeli, kömürün enerji kaynağı olarak kullanılmaya başlanması ve James Watt (Ceyms Vat) tarafından buhar makinesinin geliştirilmesiyle atılmış­tır. Daha sonra makineleşme tekstil sanayisine uygulanmış ve özellikle demir-çelik üretim yöntemlerindeki gelişmeler bu süreci ileri aşamaya taşımıştır. XIX. yüzyıl ortalarına gelindiğinde İngiltere; maden, tekstil ve demir-çelik sanayini geliştirmiş fakat Fransa ve Belçika bu faaliyetlere daha yeni başlamıştır.

James Watt (Gravür)
James Watt (Gravür)

Sanayi Devrimi’nin ortaya çıkmasında Avrupa’da düşünce alanın­daki gelişmeler ve teknik buluşlar etkili olmuştur. Teknik gelişme­ler, tarım toplumundan sanayi toplumuna geçişi sağlamış ve el aletleri, yerini makinelere bırakmıştır. Tarıma dayalı toplumlarda üretim, el tezgâhlarında yapılırken sanayileşmeyle birlikte üretim fabrikalarda yapılmaya başlanmıştır. Fabrikaların çoğalmasıyla da işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.

XIX. yüzyılın başlarında Avrupa sanayisi
XIX. yüzyılın başlarında Avrupa sanayisi

Sermaye sahibi burjuva sınıfının kurduğu büyük fabrikalarda işçiye ihtiyaç duyulduğundan köylerden kentlere göç hızlanmıştır. Böylece Avrupa’da hızlı bir şehirleşme süreci yaşanmıştır. Sanayi Devrimi, sosyal hayatta da değişikliklere neden olmuş ve toplumun geleneksel yapısını tahrip etmiştir. Artık büyük üretim yerleri olan fabrikalar, eski hayat tarzını değişikliğe uğratmış ve işverenle işçi arasındaki farklılıklar iyice belirginleşmiştir.

İşçi Sınıfı

Avrupa’da tarımsal alanlardan sanayi merkezlerine gerçek­leşen göçler, yeni sosyal problemlerin de doğmasına sebep oldu. Fabrika çevreleri, hayat şartları iyi olmayan yeni işçilerin yerleşim bölgeleri hâline geldi. Yetişkin er­keklere göre daha düşük ücret ödenen kadın ve çocukların çalıştırılması yaygınlaştı.

Fabrikalarda kadın ve çocukların çalıştırılması
Fabrikalarda kadın ve çocukların çalıştırılması

Çalışma saatleri uzun ve çalışma şart­ları çok ağırdı. Çalışanlara verilen ücret bütün aile fertlerinin çalışmalarını gerektirecek ka­dar azdı. Hafta tatili ve iş güvenliği uygulama­ları ile sağlık ve emeklilik sigortaları henüz mevcut değildi. Bütün bu olumsuz şartlar, çalışan kesimde genel bir hoşnutsuzluğa yol açtı. İşçiler ağırlaşan hayat şartlarının, içine düştükleri çaresizliğin sebepleri olarak yeni makineleri gördü.

Böylece gerek İngiltere’de gerekse daha sonra kıta Avrupası’nda görülen makineleri kırma ve tahrip etme eğilimleri başladı. Tahta ayakkabı yani “sabot” ile makinelere yapılan tahribat, “sabotaj” kelimesini ortaya çıkardı. 1779’dan itibaren ilk defa İngiltere’de görülen makine kırıcılara, ölüm cezaları öngören yasalar konuldu. (Kemal Beydilli, “Avrupa”, s.143’ten düzenlenmiştir. meb ders kitabı)

Liberalizm ve milliyetçilik akımlarıyla birlikte Sanayi Devrimi, Avrupa’yı büyük ölçüde değiştirmiş ve sömürgecilik sayesinde tüm dünyaya yayılmıştır. Böylece Avrupa’nın dünyadaki üstünlü­ğü kesin bir şekilde sağlanmıştır. Bu devrim, XIX. yüzyıl boyunca Avrupa’yı sarsacak olan sosyalizmin doğmasına da neden olmuş­tur. Yeni ideolojiler, Avrupa’da sınıf mücadelesine bağlı ideolojik karışıklıkları başlatmıştır.

Sanayi Devrimi’nin sonuçları şunlardır:

  • Avrupa’da üretimde artış sağlanmış ve ekonomik büyüme yaşanmıştır.
  • Geçimlik ekonomi anlayışı terk edilmiş ve ekonomide kâr etmek amaç olmuştur.
  • Makineleşme sonucunda işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.
  • Sanayinin geliştiği ve ticari faaliyetlerin merkezi konumun­daki yerlerde kentleşme başlamıştır.
  • Tıptaki gelişmelerle nüfusta artış sağlanmıştır.
  • Bankacılıkta, ticarette ve para hacminde genişleme olmuştur.
  • Yeni hammadde ve pazar arayışı Avrupa devletleri arasında rekabete neden olmuştur.

Yorum yapın