Siber Zorbalık Ne Kadar Yaygın? Siber Zorbalığın Duygusal ve Davranışsal Sonuçları Nelerdir?

Siber zorbalığın ne kadar yaygın olduğunu ve siber zorbalığın duygusal ve davranışsal sonuçlarının neler olduğunu görelim.

Siber Zorbalık Ne Kadar Yaygın?

Siber zorbalık, çocuk ve gençlerin internet ortamında karşı karşıya olduğu risklerden bir tanesidir. UNICEF’in Çevrimiçi Genç Türkiye araştırmasının sonuçlarına göre Türkiye’deki gençlerin internette gezinirken karşılaştıkları güvenlik riskleri arasında, zararlı yazılımlar, kişisel bilgilerin paylaşılması, yetişkinlere göre içeriğe ulaşma ve siber zorbalık yer almaktadır.

Türkiye’de ortaokul öğrencilerinin siber zorbalık konusundaki algı ve farkındalıklarını ölçmeyi amaçlayan ve Kocaeli Üniversitesi’nde TÜBİTAK’ın desteğiyle yürütülen araştırmanın sonuçlarına göre,

–> Türkiye genelinde öğrencilerin yaklaşık %12’si sözlü siber zorbalığa maruz kaldığını söylemektedir.
–> Öğrencilerin yaklaşık %10.5’i ise sözlü siber zorbalık yaptığını ifade etmektedir.
–> Siber zorba ve kurban olma oranlarının en yüksek olduğu ilin İstanbul olduğu görülmektedir.
–> İstanbul’da siber mağdur/kurban oranının %20’ye yaklaştığı, siber zorba olma oranının ise %15’i geçtiği göze çarpmaktadır.

Siber Zorbalık Ne Kadar Yaygın

Ayrıca siber zorbalık deneyimlerinin internet kullanım sıklığıyla doğru orantılı olduğu görülmüştür. Genel olarak internet kullanım alışkanlıkları ve çevrimiçi risklere bakıldığında ise siber zorbalık olarak tanımlanabilecek davranışlara maruz kalma oranlarının daha yüksek olduğunu söylemek mümkündür.

Örneğin öğrencilerin yaklaşık %60’ı sosyal ağlarda kendilerini rahatsız edici davranışlarla karşılaştıklarını belirtmiştir. Bu rahatsız edici davranışların başında ise sözlü taciz gelmektedir. Siber ortamda, sözlü tacize maruz kaldığını belirten öğrencilerin oranı %25.4’tür.

Sonuçlar gençlerin siber zorbalık konusunda farkındalığının az olduğunu göstermektedir. İnternet ortamı, yüz yüze ilişki kurma imkanımız olmayan pek çok kişiyle iletişime geçme, kimliğimizi gizleyerek iletişim kurma imkanı sağlamaktadır. Bu nedenle çocuklar, dijital ortamın gerçekliğini kavramakta zorlanmaktadır.

Örneğin öğrencilerin yaklaşık %15’i sosyal ağlarda hakaret içeren mesajlar göndermenin siber zorbalık olmadığını belirtmiştir. Ayrıca kız öğrencilerin bir bölümü de arkadaşının sırrını sosyal ağlarda paylaşmanın sakıncalı olmadığı görüşündedir. Bu davranışlar siber zorbalıktır ve maruz kalanlar üzerinde büyük psikolojik zararlara neden olmaktadır.

siber zorbalık deneyimlerinin internet kullanım sıklığıyla doğru orantılı olduğu

Siber Zorbalığın Duygusal ve Davranışsal Sonuçları Nelerdir?

Siber zorbalığı önemli kılan nokta, yaygınlığından çok verdiği zararların büyüklüğüdür. Avrupa Çevrimiçi Çocuklar (EU Kids Online) araştırmasının sonuçlarına göre, çocukların karşılaştığı çevrimiçi riskler arasında verdiği duygusal zarar çok büyük olmasına rağmen en az rapor edilenlerden biri siber zorbalıktır.

Siber zorbalık ergen bireyleri, duygusal olarak yaralar, özgüvenlerini zedeler ve kişilik gelişimlerini olumsuz etkiler. Siber zorbalığa maruz kalma ya da kurban olmanın sonuçları, duygusal ve davranışsal sonuçlar olarak ayrılır.

Yine TÜBİTAK’ın desteğiyle yürütülen siber zorbalık projesinin sonuçlarına göre, siber zorbalığın duygusal sonuçları arasında ilk sıralarda;

–> kızgınlık (%74),
–> endişe (%58),
–> üzüntü (%47)
–> hayal kırıklığı (%36)

yer almaktadır.

Siber Zorbalığın Duygusal ve Davranışsal Sonuçları

Bu duygular okul yaşamını, arkadaş ve aile ilişkilerini de etkilemektedir. Siber zorbalığa dahil olan bireyler arkadaşlarına karşı güven duygularını yitirdiklerini ve kendilerini yalnız hissettiklerini ifade etmektedirler. Ayrıca derslere karşı ilgisizlik, konsantrasyon düşüklüğü ve uyku bozukluğu gibi sonuçlar da ortaya çıkabilmektedir. Bu duygusal sonuçlar, öğretmenler ve ebeveynlerin siber zorbalığı tespit etmesi açısından da önemli işaretlerdendir.

Siber zorbalık çocuk ve ergenlerin davranışlarını da biçimlendirmekte, hem zorbalar hem de kurbanlar yaşadıkları durum sonucunda farklı davranışlar sergileyebilmektedir. Aynı araştırma, siber zorbalığın davranışsal sonuçları arasında genellikle arkadaşlarına söylemek, kaçmak ve misilleme yapmak gibi davranışların ilk sıralarda yer aldığını göstermektedir.

Siber zorbalığın yarattığı öfke ve hayal kırıklığı gibi duygular bazı öğrencileri misilleme yapmaya sevk etmektedir.

Siber zorbalığa maruz kalan erkek öğrenciler

Siber zorbalığa maruz kalan erkek öğrencilerin %30,5’i, kız öğrencilerin ise %16’sı “misilleme” yoluyla zorbaya karşılık vermektedir.

Bu durumda mağdurlar, siber zorba konumuna geçmekte ve bu da siber zorbalığın artarak devam etmesine neden olmaktadır.

İnternet kullanım konusunda bilinçli olan bireyler ise siber zorbalık karşısında, çevrimiçi içeriği engellemek, çevrimdışı görünmek ya da söz konusu içeriği ve sahibini şikayet etmek gibi çözümler geliştirebilmektedir.

Öte yandan öğrencilerin %32’si siber zorbalık karşısında “kanıt içeriği silme”yi tercih etmektedir. İçeriği silmek yerine güvendiğimiz bir yetişkinle paylaşmak, siber zorbalığı durdurmak adına daha doğru olacaktır.

Kaynakça: Siber zorbalik nedir? Nasil mücadele edilir? – Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü ve Bilişim Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Emel Baştürk Akca

Yorum yapın