Miladın ilk yüzyılında, sınırları Atlas Okyanusu’ndan Basra Körfezi’ne kadar uzanan Roma İmparatorluğu, 3. yüzyıldan itibaren önemli sorunlar yaşamaya başlamıştır. Bu büyük devleti Roma’dan yönetmenin güçlüğünü kavramış olan imparatorlar devleti, Batı ve Doğu olmak üzere iki ayrı idareye bölmüşlerdir.
İstanbul 4. yüzyıldan itibaren Doğu Roma’nın (Bizans) başkenti olmuştur. İmparatorluk ikiye ayrıldıktan kısa süre sonra Batı Roma, Avrupalı barbar kavimlerin saldırısıyla parçalanırken (476), Bizans İmparatorluğu, başta Anadolu olmak üzere, Trakya, Balkanlar ve İslami fetihlere kadar Suriye, Filistin ve Mısır’da egemenliğini sürdürmüştür.
Böylece Bizans, farklı kültürleri içinde barındıran yeni bir uygarlığın merkezi olmuştur. Bizans sanatı yaşanan tarihsel süreç açısından birbirinden farklı dört döneme ayrılır:
Erken Bizans Dönemi Sanatı: 5. yüzyılın sonlarından İkonoklazma hareketinin başladığı 726 yılına kadar devam eder. Bu dönemde Yunan ve Roma sanatı, Bizans sanatı üzerinde etkili olmuştur. 4. yüzyılın ilk yarısında Hristiyanlığın serbest olmasıyla, Bizans sanatında Yunan-Roma sanat geleneklerinin yeni inanca uydurulmaya çalışıldığı bir geçiş dönemi yaşanmıştır.
İkonoklazma Dönemi Sanatı: Hz. İsa, Meryem, aziz ve azizelerin yaşamlarının canlandırıldığı duvar resimleri İkona olarak tanımlanmaktadır. Bu dönemde (726-842) tasvir yasağı olduğu için dinî resimler yasaklanmış ve tahrip edilmiştir. Erken Hristiyan sanatı Hz. İsa ve azizlerin tasvirinden sakınmışsa da zamanla Hz. İsa’yı, Hz. Meryem’i ve azizleri konu edinen tasvirler yapılmış, Hristiyanlar, ikonlara tapmaya başlamışlardır. Dönemin Bizans İmparatoru’nun yayınladığı fermanla tasvir yapmak yasaklanmış ve mevcut tasvirler yok edilmiştir.
Orta Bizans Dönemi Sanatı: MS 842 – 1204 yılları arasındaki dönemdir. İslam uygarlığı ile beraber, İlk Çağ’ın bilgisi ve Doğu sanatının sentezi sonucu özgün Bizans sanatı bu dönemde ortaya çıkmıştır.
Son Dönem Bizans Sanatı: 1261’den 1453’e kadarki son eserlerin verildiği dönemdir.